OPDRACHTGEVER

Broeders Abdij der Trappisten van Westmalle (Br. Nathanaël – Vader Abt)

TUINARCHITECT

Ludo Willems

TUINAANNEMER

Tuin- & Landschapsarchitectuur Willems – Verdult (T&L WV)

KLEIKLINKERS

SeptimA Eboniet

VERWERKING

Halfsteensverband, Jointex - basalt

A GREAT STORY

Voor de Abdij der Trappisten in Westmalle werd tuinarchitect Ludo Willems een ontwerp gevraagd voor de renovatie van de Pandhof, het groene hart binnen de muren van het klooster. Het is een uniek project met zijn eigen micro-klimaat gezien het volledig omgeven is door de muren van het klooster. De uitdaging bestond erin om het sobere, unieke leven van de Broeders te laten uitstralen in deze bijzondere kloostertuin. Inheemse beplanting met een natuurlijk en niet ‘gekweekt’, onderhoudsvriendelijk en spaarzaam ‘Kempens’ karakter, was hierbij dé belangrijkste pijler. De plannen voor de tuinaanleg werden afgestemd met architecten Paul van Aerschot en Erik Van Herck, om de samenhang met de architectuur te bewaren. De heraanleg sluit ook aan bij de grondige renovatiewerken van de laatste jaren die de Abdij weer in waarde moeten herstellen en een nieuw ‘cachet’ geven.

Het behoud van de waterpartij was een primaire voorwaarde bij het ontwerp. Ook het Heilig Hart beeld kreeg een meer centrale plaats. Uiteraard was soberheid en rust ook een belangrijke vereiste. Deze pijler benadert T&L WV immers al jaren in elk ontwerp en aanleg binnen maar ook buiten de muren van de Abdij.

Fabian Verdult (Tuin- & Landschapsarchitectuur Willems – Verdult): “We baseerden ons op foto’s uit het archief van de Pandhof in 1902 waarin we duidelijk de glooiende vormen konden opmerken. Dat gaf ons de inspiratie om terug met vloeiende lijnen te werken die voor perspectief en nieuwsgierigheid zorgen én voor plaatsen waar Broeders op een stoel tot rust kunnen komen, telkens op een door hen gekozen positie. De opzet is om een oase van pure rust en verbinding met de spiritualiteit tot een geheel te brengen.

De aanvang van de werken dateert van januari 2021. Alle bestaande beplanting, op een aantal solitairs na, werden verwijderd, gazon werd afgegraven, paden werden met kleiklinkers aangelegd en 4 regenputten van 20.000 liter werden geplaatst om de automatische irrigatie te voeden. Ook is er een aansluiting van het afvalwater (koelwater) van de Brouwerij om de druppelbevloeiing te bevoorraden. Nadien werd alles gespit en voerden we manueel 225 m³ zwarte grond en 60 m³ tuinbouwcompost aan. In het najaar werden de grasmatten aangelegd en de plantvakken klaargemaakt voor de aanplant. Die zal in het voorjaar gefinaliseerd worden.”

Symbiose tussen kleiklinkers en een groene oase
De mindset van T&L WV omvat een nauwe verbintenis met de natuur maar ook met de spiritualiteit. De natuurlijke uitstraling, de duurzaamheid en bovendien ook de kwaliteit van gebakken kleiklinkers dragen bij aan de uitstraling van de volledige renovatie. Elke kleiklinker heeft zijn eigen uniek karakter. Bovendien zijn ze milieuvriendelijk. Kleiklinkers lenen zich er prachtig toe dat als de voegen ingewassen zijn, het onderhoud tot een minimum wordt beperkt en dat sproeistoffen zo gebannen worden. Met ‘SeptimA Eboniet’ werd een genuanceerde donkere tint gekozen met een aardse ondertoon als troef van deze getrommelde kleiklinker. Opnieuw wordt hiermee de soberheid benadrukt. De golvende belijning van de paden verzacht het totaalbeeld en creëert de nodige rust. De combinatie met alle omliggende, duurzame materialen resulteert in een harmonieus geheel.

Ook de beplanting zal een belangrijke rol spelen in het uitzicht en de vormgeving van deze kleiklinkers. Het definitieve beplantingsplan is op dit moment nog in aanmaak. Het wordt een combinatie van wintergroene snoeivormen en bladverliezende solitairs in combinatie met bodembedekkers, vaste planten en heesters die gebaseerd zijn op veranderende weersomstandigheden en de jarenlange ervaring van T&L WV.

Verder werden turfblokken toegepast als afboording rond de vijver, een duurzaam, klassiek materiaal met een enorme natuurlijke uitstraling. Op termijn zal er een aangepaste beplanting zich vanzelf vormen op dit materiaal.

De opvang van regenwater (60.000 liter) van alle daken, de recuperatie van het water uit het zuiveringsstation en robotmaaiers zullen de uitstoot van CO₂ beperken en de rust vrijwaren. De traditie van het tuinieren uit het verleden vermijdt het gebruik van een worteldoek. Snoeien en ander onderhoud gebeurt uitsluitend met machines op batterij en bij de plantenkeuze werd aandacht geschonken aan de biodiversiteit.

Geschiedenis en toekomst van de tuinaanplanting
Fabian Verdult (Tuin- & Landschapsarchitectuur Willems – Verdult): “De Camelia bij het binnenkomen rechts is een erfenis van Br. Emmanuel. Het was een geschenk van kennissen die hij graag in de Pandhof wou zien opgroeien. De Lindeboom (Tillia) werd meer dan 100 jaar geleden aangeplant en houdt dus heel wat geschiedenis in zich verscholen. Het is een belangrijke boom die in warme zomers voor het meeste schaduw in de binnentuin zal zorgen. Hieronder is dus ook een kleine zitplaats voorzien aan de vijver. Onder de lindeboom werd Hedera helix ‘Arborescens’ aangeplant in combinatie met Hydrangea paniculata ‘Pinky Winky’. 3 solitairs (Hydrangea) zorgen in de zomer voor een meer lichtgroene bloeiwijze met een mooie verkleuring tijdens de herfst. De Taxus in zuilvorm (ook te zien op foto’s uit het verleden) staat er ongetwijfeld al meer dan 100 jaar, misschien zelfs 200. Dit is af te leiden uit zijn enorme omvang, wetende dat taxus in zuilvorm heel traag groeit. De omringende beplanting bestaat uit lavendel in combinatie met enkele botanische rozen. Paars en wit is altijd een solide, waardevolle keuze in dit geval.

De Ilex aquifolium (Hulst) is ook een solitair die er al decennia staat. Vroeger kwamen de takken tot beneden, maar nu is hij gesnoeid in parasolvorm zodat men eronder kan zitten in de zomer. Het idee is om van deze snoeivorm eigenlijk een grote wolk op stam te maken. De Magnolia aan de vijver is omwille van zijn omvang ook een solitair die we absoluut moesten behouden. Met zijn vroege bloei is dit altijd een prachtig element in het voorjaar. Daarnaast is zijn takkengestel ook iets om even bij stil te blijven staan. Hoe de natuur zijn weg zoekt, het blijft fascinerend om zien. Onder deze boom behouden we de bestaande bodembedekking van Anemone.

Het Heilig Hart beeld kreeg bij de heraanleg een centrale positie. De 2 wintergroene bomen hebben we bewust gekozen om de kamers van het gastenverblijf op termijn af te schermen van de kamers van de Broeders maar ook vooral van hun privé-tuin. De stilte van het gebed moet opnieuw meer naar de voorgrond treden.”

Foto hieronder: Pandhof in 1902 - p. Robertus Doutreligne, Willem Verelst, nov.Damianus Neetens 

Connectie tussen T&L WV en de Abdij van Westmalle
De samenwerking tussen de Broeders en T&L WV kwam reeds decennia geleden tot stand. Ludo Willems ging als jobstudent tuinieren, voornamelijk in de fruit- en siertuin, binnen de muren van de Abdij. In 1989 startte hij als zelfstandige in de tuin- & landschapsarchitectuur en werd hem gevraagd om een eerste project op te starten (aanleg noviciaat). Hij zou dit combineren met het volledige onderhoud van de tuin in samenwerking met Broeders en werknemers van de Abdij. Sindsdien groeide dat uit tot de vertrouwensband die er vandaag de dag nog steeds sterk aanwezig is.

T&L WV is gespecialiseerd in historische projecten. Naast deze Abdijtuin werden ook andere kloostertuinen in Westmalle door hen ontworpen, aangelegd of gerenoveerd. Zo ook een unieke, groene begraafplaats in hartje Westmalle die in verbinding staat met een woonzorgcentrum, het centrale punt waar vele Zusters vandaag de dag nog steeds tot rust komen.

Dit artikel laat unieke beelden zien. Het kan en mag geen aanleiding zijn voor eventuele bezoekers want de Pandhof is zuiver kloosterslot en niet toegankelijk voor toeristen. Het mysterieuze en unieke karakter van de Abdij moet en zal ten allen tijde gerespecteerd en gespaard blijven.

GREAT BRANDS THINK ALIKE

Kwaliteit
De unieke kleiklinkers en gevelstenen van Vande Moortel hebben uitmuntende kwaliteitskenmerken en een zeer lange levensduur. Wereldwijd worden ze gebruikt door toonaangevende ontwerpers voor de realisatie van prijswinnende projecten. Als één van de trappisten is Westmalle reeds decennia wereldwijd geliefd. De combinatie van traditie en ‘state of the art’ brouwtechnieken garanderen bierliefhebbers een uiterst kwaliteitsvol resultaat.

Authenticiteit
Tradities worden in ere gehouden bij zowel het vervaardigen van gevelstenen en kleiklinkers als bij het bier brouwen. Dit resulteert in pure authenticiteit.

Natuurlijke grondstoffen
Eén geheim van Westmalle en Vande Moortel kunnen we prijsgeven. Beide merken werken enkel met natuurlijke, duurzame en kwalitatieve grondstoffen.

Foto hieronder: Pandhof uit het verleden met kerkhof